PIERWSZE CZYTANIE
Pwt 30, 15-20
Wierność i grzech, życie i śmierć

Czytanie z Księgi Powtórzonego Prawa
Mojżesz powiedział do ludu: «Patrz! Kładę dziś przed tobą życie i szczęście, śmierć i nieszczęście. Ja dziś nakazuję ci miłować Pana, Boga twego, i chodzić Jego drogami, zachowywać Jego polecenia, prawa i nakazy, abyś żył i mnożył się, a Pan, Bóg twój, będzie ci błogosławił w kraju, który idziesz posiąść. Ale jeśli swe serce odwrócisz, nie usłuchasz, zbłądzisz i będziesz oddawał pokłon cudzym bogom, służąc im – oświadczam wam dzisiaj, że na pewno zginiecie, niedługo zabawicie na ziemi, którą idziecie posiąść, po przejściu Jordanu. Biorę dziś przeciwko wam na świadków niebo i ziemię, kładę przed wami życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo. Wybierajcie więc życie, abyście żyli wy i wasze potomstwo, miłując Pana, Boga swego, słuchając Jego głosu, lgnąc do Niego; bo tu jest twoje życie i długie trwanie twego pobytu na ziemi, którą Pan poprzysiągł dać przodkom twoim: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi».
Oto słowo Boże.

PSALM RESPONSORYJNY
Ps 1, 1-2. 3. 4 i 6 (R.: por. Ps 40 [39], 5a)

Refren: Szczęśliwy człowiek, który ufa Panu.

Szczęśliwy człowiek,
który nie idzie za radą występnych, †
nie wchodzi na drogę grzeszników *
i nie zasiada w gronie szyderców,
lecz w Prawie Pańskim upodobał sobie *
i rozmyśla nad nim dniem i nocą.

Refren.

On jest jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, *
które wydaje owoc w swoim czasie.
Liście jego nie więdną, *
a wszystko, co czyni, jest udane.

Refren.

Co innego grzesznicy: *
są jak plewa, którą wiatr rozmiata.
Albowiem droga sprawiedliwych jest Panu znana, *
a droga występnych zaginie.

Refren.

ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Por. Mt 4, 17

Aklamacja: Chwała Tobie, Słowo Boże.

Pan mówi: Nawracajcie się,
bliskie jest królestwo niebieskie.

Aklamacja: Chwała Tobie, Słowo Boże.

EWANGELIA
Łk 9, 22-25
Kto straci swe życie z mego powodu, ten je zachowa

Słowa Ewangelii według Świętego Łukasza
Jezus powiedział do swoich uczniów: «Syn Człowieczy musi wiele wycierpieć: będzie odrzucony przez starszyznę, arcykapłanów i uczonych w Piśmie; zostanie zabity, a trzeciego dnia zmartwychwstanie». Potem mówił do wszystkich: «Jeśli ktoś chce iść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje. Bo kto chce zachować swoje życie, straci je, a kto straci swe życie z mego powodu, ten je zachowa. Bo cóż za korzyść dla człowieka, jeśli cały świat zyska, a siebie zatraci lub szkodę poniesie?»
Oto słowo Pańskie.

ROZWAŻANIA DO CZYTAŃ

Idziemy za Jezusem, wyrzekając się wszystkiego, bo jeśli ktoś nie wyrzeka się wszystkiego, co ma, nie może być uczniem Jezusa. Idąc tą wąską drogą, poznajemy Go prawdziwie i niosąc swój krzyż każdego dnia, doświadczamy mocy Jego zmartwychwstania. Kto nie chce z Nim cierpieć i umierać, nie może doznawać mocy Jego zmartwychwstania na każdy dzień.
Marek Ristau

***
Komentarze do poszczególnych czytań przygotowane przez Bractwo Słowa Bożego

Komentarz do pierwszego czytania
W części Księgi Powtórzonego Prawa, oznaczonej jako „Mowy końcowe”, dowiadujemy się o przekleństwach i błogosławieństwach Boga. Te pierwsze, wyrażone mocnym słowem, są odpowiedzią Boga na niewierność narodu powołanego wszakże do wierności. Jahwe nieustannie okazuje temu narodowi pomoc, spotykając się z uporczywą jego niewdzięcznością. A przecież wierność przymierzu z Bogiem gwarantuje szczęście człowieka.
Bóg okazał w końcu narodowi wyprowadzonemu przezeń z niewoli dwie drogi życia. Człowiek każdego czasu, każdej epoki, zarówno tej przeżywanej przez wiernych religii biblijnego Izraela, jak i w dzisiejszych realiach, stoi na rozdrożu, w miejscu, w którym należy dokonać życiowego wyboru. Staje wobec „życia i szczęścia” oraz wobec „śmierci i nieszczęścia”. Wybór wydawać się może oczywistym. Przecież czy jest możliwe świadome wybieranie śmierci, nieszczęścia? A jednak realia życia mówią coś innego. Zapatrzeni w siebie, a nie w Boże prawo, wybierają śmierć. Być może nie są świadomi, iż opowiadają się za samounicestwieniem. Być może zło tak ich osaczyło, iż utracili instynkt odróżniania zła od dobra.
Bóg pragnie, by człowiek chodził Jego drogami. To zadanie nad wyraz trudne, po prostu niemożliwe. Przecież nie raz natchnieni autorzy mówili w Biblii, iż drogi Boże nie są drogami ludzkimi. Na Boże drogi można jednakże wstąpić, kiedy wpierw okaże się Bogu miłość. Człowiek kochający „do końca” jest zdolny przyjąć na swojej drodze nawet dar męczeństwa!
Wypełnianie „nakazów, poleceń i przykazań” Boga jest kroczeniem Jego drogą. Odwrócenie serca od Boga oznaczałoby zwrócenie się ku pustce i zatraceniu, a więc byłoby porzuceniem drogi Bożej i tym samym zejściem na bezdroża. Ten, kto nieustannie się modli, jest wciąż na drodze ku zbawieniu.
Bóg nie zmusza człowieka do podejmowania jakiejkolwiek decyzji. Szanuje jego wolność. Słowa: „Wybierajcie więc życie, abyście żyli wy i wasze potomstwo” nie są bezdusznym rozkazem. Miłujący Boga, a więc otwarty na Jego wolę i błogosławieństwo, słucha Bożego głosu i wspaniałomyślnie wstępuje na Jego drogę i nią postępuje.

Komentarz do psalmu
Poruszające ludzkie sumienia i serca są słowa Psalmu 1, stanowiącego wstęp do Psałterza. W psalmie tym, podobnie jak w księdze Powtórzonego Prawa w rozdziale 23, ukazane zostały dwie drogi życia: droga człowieka sprawiedliwego i droga grzesznika. Ta pierwsza przetrwa, druga zostanie unicestwiona.
Słowa otwierające ten psalm domagają się, by nie chodzić za radą ludzi niezbożnych, by nie słuchać ludzi nieprawych, bowiem dla nich Boże prawo i tym bardziej Boża miłość nie mają żadnego znaczenia. Wstępowanie i postępowanie drogą grzeszników jest aktem absurdalnym, bowiem droga ta wiedzie donikąd. Nie ma celu. Człowiek sam siebie na niej gubi i zatraca.
Nie godzi się dla własnego dobra i szczęścia zasiadać nawet w najbardziej wpływowym i opiniotwórczym kręgu – „kole szyderców”, ludzi kpiących z samego Boga, Stwórcy wszechświata i człowieka, Pana natury i prawa nią kierującego. Szyderstwo zawsze podszyte jest nienawiścią i najczęściej ujawnia się w agresywnych słowach i czynach.
Myślenie o Bożym prawie, będącym w istocie „drogą” postępowania, to trud, wysiłek, wyrzeczenie, które na pewno zrodzi owoce. Kontemplacja prawa dniem – w szczęściu i nocą – w nieszczęściu oznacza sakralizację czasu i wyraża charakter ofiarniczy. Każda chwila i czas „cały” aż do jego wypełnienia oraz każdy odcinek drogi życia i ona cała należy do Boga. Jego jest ziemia – wszystkie jej drogi i Jego jest czas, który był, który jest i który nadchodzi.
Los niezbożnych ludzi, czyli lekceważących, a nawet kpiących z Boga i tego wszystkiego, co stanowi o świętości, jest tragiczny. Obdarzeni „podobieństwem do Boga” poprzez swoją nieprawość, przez własne słowa i czyny złem inspirowane, stają się niczym „plewy na polu”, rozmiatane przez wiatr. Ludzie pobożni, nieustannie oddający swoje życie Bogu, trwać będą na wieki przed Jego obliczem.
Intencją, która może uprzedzać odmawianie tego psalmu, może być troska o niezbożnych, aby powrócili do Boga czyniąc tym samym perspektywę swojego zbawienia realną.

Komentarz do Ewangelii
Święty Łukasz Ewangelista przypomina dzisiejszym chrześcijanom tajemnicę śmierci Jezusa Chrystusa: pierwszą zapowiedź Jego męki, niewyobrażalne cierpienie, odrzucenie przez autorytety religii biblijnego Izraela. Zapowiadana śmierć Pana, jej perspektywa, mogła przygnębić Jego uczniów. Z kolei słowa o zmartwychwstaniu „trzeciego dnia”, sytuujące się poza jakąkolwiek analogią, nie zostały w ogóle przez uczniów zrozumiane. Przeszły gdzieś obok nich, nie docierając do ich serc, a nawet wyobraźni.
Jezus Chrystus zwrócił się już nie tylko do grona Dwunastu, stanowiących pierwociny Kościoła, ale do wszystkich, czyli też do dzisiejszych słuchających Jego słowa. Chcący iść śladami Jezusa winien zaprzeć się samego siebie. Nie może siebie przekreślić, sobą gardzić, lecz w duchu pokory (czyli prawdy) zauważyć siebie takim, jakim się jest. Dopiero z tego punktu – z punktu zaparcia się samego siebie można wyruszyć w drogę z własnym krzyżem – krzyżem swojego losu, grzechów, win, bólu, cierpienia, rozpaczy (ale i nadziei!), by naśladować Jezusa Chrystusa.
„Zaprzeć się samego siebie to nic innego jak tylko usunąć siebie w cień, a na pierwszym miejscu On ma wzrastać, a ja się umniejszać (J 3,30), jak to jasno sprecyzował św. Jan Chrzciciel. Kiedy Chrystus wzrasta w nas, wtedy zwycięża Jego program i Jego sprawa. A kiedy On zwycięża i my razem z Nim zwyciężamy. Zaparcie się zatem samego siebie nie jest jakąś beznadziejnością, pełną melancholii i apatii rezygnacją z tego, co niesie ze sobą dzisiejsze życie, ale jest właściwą i obiektywną oceną tego życia, dokonywaną zawsze w perspektywie wieczności. Jest zatem w pełnym tego słowa znaczeniu zwyciężaniem siebie” (ks. Stanisław Grzybek, Biblia na co dzień. Komentarz do Ewangelii, Kraków 1975, s. 134).
Jezus mówi o ludzkim krzyżu, czyli doświadczeniu ekstremalnym, granicznym ludzkiej egzystencji. Człowiek wiary w Jezusa, idący Jego śladem w kierunku Jego (i jednocześnie swojego) ukrzyżowania, osiągnie chwałę, to jest zbawienie. Obcować będzie z Bogiem oraz świętymi, z aniołami, którzy go wspierali, prowadzili, strzegli na dramatycznej i ostatecznie chwalebnej drodze krzyża ludzkiego i Drodze Krzyżowej Syna Bożego.
Komentarze zostały przygotowane przez Prof. dr hab. Eugeniusza Sakowicza

Święty Polikarp, biskup i męczennik

Polikarp należy do Ojców Apostolskich. Mianem tym od XVII w. określa się świętych pisarzy kościelnych, którzy żyli jeszcze w czasach apostolskich i przekazali nam pewne treści pochodzące od Apostołów. Ojcowie ci są bezpośrednim łącznikiem pomiędzy uczniami Chrystusa a chrześcijaństwem lat późniejszych. Do Ojców tych zwykło się zaliczać wśród innych: św. Klemensa I Rzymskiego, papieża (+ 97), św. Ignacego z Antiochii (+ 110-117), św. Papiasza (w. II) i św. Polikarpa (+ ok. 156). Od Ojców Apostolskich należy odróżnić Ojców Kościoła, czyli tych świętych, którzy żyli w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, a swoją wiedzą i pismami przyczynili się do wyjaśnienia wiary i jej obrony przeciwko błędom. Jako datę graniczną dla Ojców Kościoła na Zachodzie zwykło się podawać rok 636, czyli śmierć św. Izydora z Sewilli, a na Wschodzie rok ok. 749, czyli śmierć św. Jana Damasceńskiego. Od Ojców Kościoła odróżniamy wreszcie doktorów Kościoła, którzy żyli w różnych czasach, a wyróżniali się niezwykłą wiedzą i obroną wiary.

Według św. Ireneusza (+ 202), Polikarp był uczniem św. Jana Ewangelisty. Tertulian i św. Hieronim przekazali nam informację, że św. Jan Apostoł ustanowił swojego ucznia, Polikarpa, biskupem w Smyrnie (dzisiejszy Izmir), w Małej Azji. Około roku 107 św. Ignacy z Antiochii napisał piękny list do Polikarpa, kiedy był wieziony okrętem do Rzymu, by tam ponieść śmierć męczeńską, i zatrzymał się w Troadzie. W liście tym Ignacy oddaje Polikarpowi najwyższe pochwały, kiedy go nazywa dobrym pasterzem, niezłomnym w wierze i mężnym atletą Chrystusa. Takim przedstawiają go wszystkie świadectwa. Wiemy, że ok. 155 r. Polikarp przybył do Rzymu, by z papieżem Anicetem prowadzić rozmowy ustalające termin obchodzenia Wielkanocy. Świadczy to o wysokiej pozycji biskupa Smyrny.
Według relacji pierwszego historyka Kościoła, Euzebiusza z Cezarei Palestyńskiej, Polikarp miał rządzić Kościołem w Smyrnie przez około 60 lat i ukoronować życie śmiercią męczeńską. Miał ponad 86 lat, kiedy oskarżono go o lekceważenie pogańskiej religii i jej obrzędów, jak też zwyczajów. Oskarżono go przed namiestnikiem (prokonsulem) rzymskim, Stacjuszem Kodratosem. Na oskarżenia Polikarp odpowiedział: „Osiemdziesiąt sześć lat służę Chrystusowi, nigdy nie wyrządził mi krzywdy, jakżebym mógł bluźnić memu Królowi i Zbawcy?” Kiedy zaś sędzia groził Świętemu, że go każe spalić żywcem, Polikarp odparł: „Ogniem grozisz, który płonie przez chwilę i wkrótce zgaśnie, bo nie znasz ognia sądu, który przyjdzie, i kary wiecznej”. Stacjusz skazał Polikarpa na śmierć przez spalenie na stosie. Gdy zaś płomienie nie chciały się imać męczennika, zginął od pchnięcia puginałem. Działo się to na stadionie w Smyrnie 22 lutego, najprawdopodobniej w 156 r., choć podaje się okres pomiędzy rokiem 155 a 169. Polikarp pozostawił po sobie cenny list do Filipian – świadectwo tradycji apostolskiej. Innym ważnym pomnikiem literatury starochrześcijańskiej jest opis jego męki (Martyrium Policarpi).

W ikonografii św. Polikarp przedstawiany jest jako męczennik lub jako biskup. Wzywany do obrony przed czerwonką i bólem ucha.